งานที่ต้องมีการยกหรือโยกย้ายสิ่งของขนาดใหญ่ หรืองานที่เกี่ยวข้องกับที่สูง เช่น งานก่อสร้าง งานทำความสะอาดอาคาร งานกู้ภัย หรือแม้แต่การเคลื่อนย้ายสิ่งของขนาดใหญ่ทั่วไป ที่ไม่สามารถใช้แรงงานคน และมีความเสี่ยงอันตราย อาจทำให้เกิดการบาดเจ็บหรือเสียชีวิตได้ จึงต้องมีการนำเครื่องจักรเข้ามาช่วย เช่น รถเครน รถเครนกระเช้า เพื่อความสะดวก รวดเร็ว และช่วยลดความเสี่ยง แต่ประเภทรถเครนมีหลายชนิด อุปกรณ์และเครื่องจักรก็แตกต่างกันไป เพื่อให้เหมาะสมต่อการใช้งาน และปัจจุบันมีบริษัทให้เช่ารถเครนให้เลือกใช้บริการมากมาย ซึ่งก่อนที่จะทำการเช่ากับที่ใด ควรรู้จักและทำความเข้าใจกับรถเครนแต่ละประเภทเสียก่อน เพื่อให้การใช้งานเต็มประสิทธิภาพ ได้ประโยชน์สูงสุด คุ้มค่ากับเงินที่เสียไป
รถเครนคืออะไร
รถเครน คือ รถที่มีการนำเครื่องจักรกลติดตั้งบนหลังรถ โดยเครื่องจักรที่ว่านี้ เรียกว่า เครน ภาษาไทยที่เรียกกันก็คือ ปั้นจั่น บางคนจึงเรียก “รถเครน” (crane) หรือบางคนอาจจะเรียก “ปั้นจั่น” ซึ่งที่จริงแล้ว ทั้งสองมีความหมายเดียวกัน คือ อุปกรณ์ใช้ยกสิ่งของที่มีขนาดใหญ่ หรือวัตถุที่เคลื่อนย้ายยาก โดยยกสิ่งของขึ้น – ลงตามแนวดิ่ง หรือใช้งานในการเคลื่อนย้ายวัตถุอยู่ในลักษณะแขวนลอยไปตามแนวราบ ซึ่งไม่สามารถใช้แรงงานคนยกหรือเคลื่อนย้ายได้ เช่น การยกรถที่เกิดอุบัติเหตุ การขนย้ายวัสดุก่อสร้าง การยกเสาในงานก่อสร้าง การยกและขนย้ายต้นไม้ขนาดใหญ่ หรือการอพยพคนจากอาคารสูงที่เกิดเพลิงไหม้ เป็นต้น
รถเครนมีกี่ประเภท
ประเภทของรถเครน สามารถแบ่งได้เป็น 5 ประเภทด้วยกัน ได้แก่
1. รถเครนตีนตะขาบ (Crawler Crane)
รถเครนตีนตะขาบจะคล้ายกับรถแม็คโครที่ใช้ตักดิน แต่จะต่างกันตรงที่ส่วนล้อยาวเป็นพรืด เคลื่อนไหวคล้ายกับตีนตะขาบ ในขณะที่รถเครนประเภทอื่นจะเป็นล้อยางกลม รถเครนตีนตะขาบออกแบบมาให้สามารถเข้าถึงทุกสภาพพื้นที่ เหมาะกับไซต์งานที่เพิ่งเริ่ม พื้นยังไม่มีการบดอัด เพราะติดหล่มได้ยาก มีขนาดให้เลือกใช้งานตั้งแต่ 50 ตัน ไปจนถึง 100 ตัน แต่ข้อเสียของรถเครนตีนตะขาบ คือ ระยะเดินทางไกลได้ไม่เกิน 500 เมตร จึงไม่เหมาะกับการใช้งานระยะทางไกล เพราะจะทำให้ล้อสึกเร็ว หากจะใช้งานในระยะทางเกินกว่านี้ จะต้องมีรถเทรลเลอร์หาง low – bed สำหรับขนส่งระยะทางไกลไว้ใช้งาน
2. รถเครนบรรทุก (Truck Crane)
รถเครนบรรทุก ภาษาอังกฤษเรียกว่า Truck Crane คือ รถบรรทุกที่มีการติดตั้งเครนขนาดใหญ่ และสามารถยืดยาวได้ มีลักษณะคล้ายกับรถเครนตีนตะขาบ แต่มีล้อเป็นยาง สามารถวิ่งใช้ในไซต์งานต่าง ๆ ได้ด้วยตัวเอง เหมาะกับการใช้งานด้านความสูง และขับเคลื่อนบนถนนเรียบ มีหลายขนาด ทั้งบรรทุก 6 ล้อ 10 ล้อ และ 12 ล้อ
3. เครนติดรถบรรทุก ( Truck Loader Crane หรือ Cargo Crane)
เครนติดรถบรรทุก หรือที่มักจะเรียกกันว่า รถเฮี๊ยบ คือ รถบรรทุกทั่วไปที่ติดเครนขนาดเล็กอยู่ด้านหลังรถ ไม่สามารถยืดยาวออกได้อีก เป็นรถเครนเล็กที่สามารถยกของขึ้น – ลงจากท้ายรถบรรทุก เคลื่อนที่ได้เร็ว เลี้ยวมุมแคบได้ สามารถยกของหนักได้มากถึง 8 ตัน เหมาะกับงานที่ต้องเดินทางระยะไกล เหมาะกับการขนส่งและบรรทุกสินค้า ไม่สามารถทำเหมือนรถเครนประเภทอื่น ๆ ได้
4. รถเครน 4 ล้อ (Rough terrain cranes)
รถเครน 4 ล้อ มีลักษณะคล้ายกับรถเครน Truck Crane แต่จะมีเพียงแค่ 4 ล้อเท่านั้น และตัวรถเครนสั้นกว่า ในขณะที่แขนเครนจะยาวกว่าช่วงลำตัว เหมาะกับการใช้งานในพ้นที่ขรุขระ รับน้ำหนักได้มากถึง 8 ตันขึ้นไป เคลื่อนที่บนพื้นดินอ่อนได้เล็กน้อย สามารถซอกแซกเข้าพื้นที่แคบ ๆ ได้ เคลื่อนที่ได้ช้า ข้อจำกัดของรถเครน 4 ล้อ คือ สามารถวิ่งได้ในระยะทางไม่เกิน 10 กิโลเมตร จึงไม่เหมาะกับงานที่เดินทางระยะไกล เพราะอาจทำให้เกียร์พังได้ หากจำเป็นต้องใช้งานทางไกลมากกว่า 10 กิโลเมตร ควรมีตัวช่วยอื่น ๆ เช่น รถเทรลเลอร์ low – bed ควบคู่ไปกับการใช้งานขนย้าย
5. รถเครนล้อยาง (All Terrain Cranes)
รถเครนล้อยาง หรือ รถเครนแบบ All Terrain Cranes คือ รถบรรทุกล้อยางที่มีการติดตั้งเครนบนอยู่ด้านหลังหรือด้านบนรถ วิ่งได้เร็วเหมือนรถบรรทุก มีความสมบุกสมบัน แต่จะน้อยกว่าเครนรถตีนตะขาบ มีบูมเฟรมเป็นท่อน ๆ เคลื่อนที่เข้า – ออกภายในบูมท่อนแรก เป็นรถเครนขนาดใหญ่ที่สุดในบรรดารถเครนทุกประเภท มีมากกว่า 12 ล้อ และขับเคลื่อนทุกล้อ มีตั้งแต่ขนาด 25 ตันขึ้นไป จึงมีประสิทธิภาพในการทำงานสูงกว่ารถเครนอื่น ๆ ทั้งในเรื่องของขีดจำกัดความสูง ความแข็งแรงของแขนเครน ความทนทาน ใช้งานได้หลายรูปแบบ เหมาะกับงานในพื้นที่ขรุขระ เดินทางไกลได้ไม่มีข้อจำกัด แต่จะมีมุมเลี้ยวค่อนข้างแคบ ควบคุมในการเคลื่อนที่ เข้าพื้นที่กีดขวางมุมหักศอก และช่วงองศาเลี้ยวน้อย ๆ ได้ดี แต่จะมีปัญหาในการเลี้ยวมุมแคบได้ยาก เพราะตัวรถมีขนาดใหญ่
อย่างไรก็ตาม แม้ว่ารถเครนจะมีบางส่วนที่คล้ายกัน แต่ก็ไม่เหมือนกันทั้งหมด และยังมีข้อจำกัดในการใช้งานที่แตกต่างกัน ดังนั้น การจะเลือกใช้งานรถเครนให้ได้ประโยชน์สูงสุด คุ้มค่าในการใช้บริการรถเครนให้เช่า ราคาถูกเหมาะสม ทำงานได้เต็มประสิทธิภาพ จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องรู้คุณสมบัติของรถเครนแต่ละประเภทก่อนตัดสินใจ